مفهوم سبک در موسیقی
موسیقی دان هنگام تصنیف قطعه ی موسیقی، چند عنصر موسیقیایی مهم را با همدیگر ترکیب می کند که می توانیم آن ها را ارکان اصلی موسیقی بنامیم. این ارکان عبارت اند از:
ملودی - هارمونی - ریتم - رنگ صوتی - فرم - بافت
ما از واژه سبک استفاده می کنیم تا روش خاصی را توضیح دهیم که موسیقی دانان دوره های مختلف و سرزمین های گوناگون برای درهم آمیختن و ارائه ی این ارکان اصلی در موسیقی شان به کار گرفته اند. چنان که خواهیم دید موسیقی دانان در تمام دوره های تاریخ موسیقی از اغلب این ارکان استفاده نموده اند. لازم به ذکر است در موسیقی اوایل قرون وسطا هارمونی کاربردی نداشته است و در برخی از تصنیفات موسیقی قرن بیستم ممکن است ملودی ای وجود نداشته باشد. در حقیقت روش خاصی که بر اساس آن این عناصر موسیقیایی مورد توجه قرار می گیرند و با یکدیگر ترکیب می شوند، به اثر موسیقی حال و هوای خاصی می بخشد که سبک آن دوره ی خاص را نشان می دهد و همچنین نشانه های خاصی را به دست می دهد که با توجه به آن ها خواهیم توانست سبک و لحن موسیقی آهنگ سازان متفاوت را از یکدیگر تمیز دهیم.
ملودی
برای بسیاری از مردم، ملودی مهم ترین جزء سازنده ی قطعه ی موسیقی است. با اینکه همه می دانند ملودی چیست ولی ارائه تعریفی دقیق از این واژه ی آشنای موسیقی چندان آسان نیست. مطابق تعریف یک فرهنگ موسیقی: " مجموعه ای از نت های متفاوت که نظم یافته و شکلی خاص گرفته اند تا حس موسیقی را در شنونده ایجاد نمایند ". اما واکنش در مقابل ملودی موضوعی بسیار شخصی است. آنچه ممکن است در یک شنونده حس موسیقیایی ایجاد نماید، شاید برای فرد دیگر این ویژگی را نداشته باشد.
هارمونی
هارمونی هنگامی به گوش می رسد که دو یا چند نت متفاوت، همزمان به صدا درآیند و یک آکورد بسازند. آکوردها بر دو نوع اند: آکورد های مطبوع که در آنها نت ها با یکدیگر توافق دارند و هماهنگ هستند؛ و آکوردهای نامطبوع که در آن ها نت ها با شدت و ضعف متفاوت با یکدیگر نا همخوان هستند و سبب می شوند تنش و هیجانی در موسیقی به وجود آید. ما معمولا از واژه هارمونی به دو منظور استفاده می کنیم: برای اشاره به انتخاب نت هایی که یک آکورد مجزا و تنها را می سازند و یا به طور وسیع تر برای شرح و توضیح سیر کلی و روند حضور آکوردها در یک قطعه موسیقی.
ریتم
از ریتم برای توضیح روش هایی استفاده می شود که موسیقی دان بر اساس آن ها صداهای موسیقیایی را دسته بندی می کند و در این میان به خصوص به کشش آن ها ( طول مدت صداهای مختلف در مقایسه با یکدیگر ) و تکیه ها و تاکیدها توجه می کند. اگر به تجربه های قبلی خود رجوع کنید به خاطر می آورید که در یک قطعه ی موسیقی الگوی تکرار شونده ای از ضرب ها وجود دارد ( که یا آن را شنیده یا صرفا حس کرده اید ) که ضربان مستمر و تپش قلب اثر موسیقی است و بر اساس آن گوش، ریتم را در می یابد.
رنگ صوتی
هر ساز کیفیت صدایی یا رنگ صوتی خاص خود را دارد. مثلا صدای خاص ترومپت، شناسایی سریع آن را برای ما امکان پذیر می سازد و می توانیم صدای آن را از، فرضا، ویولن تشخیص دهیم. این ویژگی و کیفیت صدا رنگ صوتی ساز نامیده می شود. موسیقی دان ممکن است رنگ های صوتی را درهم بیامیزد. به عنوان مثال سازهای بخش زهی ارکستر یا سازهایی که صدایی غنی و رنگ صوتی تیره ای دارند، مانند کرآنگله ها، ویولن سل ها، و باسون ها یا سازهایی را انتخاب کند که تضاد رنگ های صوتی شان باعث شود یرخی نسبت به دیگری جلوه ی صوتی بیشتری بیابند، مانند صداهای نافذ و درخشان پیکولو، کلارینت زیرصدا، ترومپت سوردین دار و زیلوفون در تقابل با پس زمینه ای از صداهای تیره و خفه ی سازهای برنجی و زهی بم.
فرم
از واژه فرم برای توضیح طرح اصلی یا نقشه ای استفاده می شود که موسیقی دان بر اساس آن به یک قطعه موسیقی شکل می دهد و آن را می سازد. طرح ها و فرم های موسیقیایی فراوانی وجود دارند و مصنفان موسیقی در دوره های مختلف تاریخ موسیقی شیوه ها و روش های گوناگونی را در این زمینه به کار گرفته اند.
بافت
برخی آثار موسیقی، صدایی فشرده و متراکم ارائه می کنند، صدایی غنی، سیال و روان و برخی دیگر صدایی متفرق و نامتراکم دارند و حالتی دندانه دار و ناهموار را تداعی می کنند. برای توصیف این جنبه از موسیقی، از کلمه بافت کمک می گیریم زیرا اصوات موسیقیایی را که در کنار یکدیگر در یک قطعه موسیقی حضور دارند، می توان به رشته نخ هایی تشبیه نمود که پارچه از آن بافته می شود. موسیقی دان به سه روش کلی می تواند بافت موسیقیایی خود را شکل دهد:
- بافت مونوفون: یک خط ملودی تنها بدون بهره گیری از هر نوع همراهی هارمونی ها
- بافت پلی فون: دو یا چند خط ملودی که همزمان در طول قطعه موسیقی به گوش می رسند ( گاهی این بافت را بافت کنترپوآنی می نامند )
- بافت هوموفون: یک ملودی تنها که در مقابل آن معمولا آکوردهای همراهی کننده ای قرار دارند و ریتم پایه واحد و مشترکی همزمان در تمام بخش ها حاضرند.